یسویه

یسویی یک سلسلة تصوّف را گویند، که مؤسسش احمد یسویست (وف. 1166). ا. 12 در آسیای میانه پیدا شده، بعدتر در ایران انکشاف یافت. غایه اساسی تعلیمات یه. در «دیوان حکمت» نام اثر یسوی افاده یافته از نعمتهای مادّی دست کشیدن و بای بادت و ریاضت به معرفت تصوّفی نایل شدن را ترغیب می‌نماید، که گویا تنها توفیل راهنمایی پیر به عمل می‌آمده است.

پیروان یه. خصوصاً سولیمان باقرغخان  صوفی آللهیار مسئله‌های اساسی تصوّف را به زبان ازبیکی بین خلقهای ترکنجاد ترغیب نموده‌اند. تعلیمات یه. مردم را به زندگی زاهدانه، قناعت و مراساکاری و مطیعی ترغیب می‌کرد. محقّقان انکشاف حرکت درویشان را در آسیای میانه به احمد یسوی نسبت می‌دهند.

هنگام در آسیای میانه رواج یافتن حرکت عامّوی به مقابل مغولها تأثیر تعلیمات یه. در بین مردم سوس شد و منبعد از بین رفت.

ه. محمّدخاجه‌یف