بومنسور موفق

بومنسور موفق اب­ن علی هرویی، طبیب و دارو‌شناس تاجیک (عصر 11). نام و تألیفا­ت ابومنصور موفق را هیچ یک از صاحبان آثار عصر میانگی ذکر نکرده‌اند. یگانه مأخذی، که از آن می‌توان لحظه‌های حیات ابومنصور موفق را ارزیابی کرد، اثر او «ال-ابنیه ان خقایق-ال-ادویه» است. آن از خصوص ادویة مفرده و خصایص آنها بحث می‌کند.

بومنسور موفق خود در مقدّمة کتاب نویش­ته است، که رسایل حکیمان پیشین و عالمان و طبیبان را جستجو کر­ده، «در ادویه و اغذیة مفرد و… کردار هر دارویی و منفعتها و مضرّتخایش» به تأمّل نگریسته، از بوقرات، جالینوس، دیسقوریدوس، ابن ربّن طبری، خوسین ابن اسحاق، ثابت ابن قُرره، محمّد ابن ذَکریای راضی، سنان ابن سا­بیت و موسی ابن سنان نقل قول کرده است». اثر سال 1056 تألیف یافته است.

مولّیف در آن 585 نوع دارووار را مورد تدقیق قرار داده است. ابومنصور موفق در فعالیّت خویش شیوة کار پزشکان هند و نظریات آنها را بیشتر می‌پسندیده است، زیرا، به عبارة خود وه‌ای، «دارو آن جا بیشتر است و اقاقیر آن جا تیزتر و خوشتر و همت آن مردمان به استیقسا اندر حکمت بالغتر است».

دبیات: ابومنصور موفق هرویی، ال-ابنیه ان-حقایق-ال-ادویه. به کوشش احمده بهمنیار و هوسین محبوب اردکانی، تاشکینت، 1346؛ دایرت-ال-معارف بزرگ اسلامی  جل 6. تاشکینت. 1373؛ د ا ه خ و د آ، لغت‌نامه، جلد 45، تاشکینت، 4352؛ م و ا ن، فرهنگ فارسی، جلدهای 5-ب، تاشکینت، 1375.            ا. حسناو.