موهکمّدییف صادق (تولدش 1898، بخارا-1960، تاشکینت) ، خادم دولتی و پرتیوی ساویتی، اشتراکچی فعال حرکت روالوتسیانی در آسیای میانه. اعضای کپسّ از سال 1919. سال 1932 آکادمیک تجارتی شهر تاشکینت را ختم نمود. در شورش سال 1916 و حرکت خلقی بخارا (1918) اشتراک کر­ده است. بارها تعکیب شده، از بوخا­ …

‌محمّدسالیهی کشفی (سال تولدش نامعلوم-وفاتش 1644) ، منشی، هتّات و شاعر عصر 17 تاجیک. پسر میربد‌الله ترمذی مشکینقلم. در عهد شاهیجهان در هندوستان زیسته است. شاهیجهان او را به امارت یکی از ولایتها سیرفراز گردانیده است. محمّدسالیه کشفی غیر از خطّاطی به زبانهای تاجیکی و هندی شعر ایجاد می‌کرد. به …

‌محمّد جاجرمی (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، شاعر عصر 14 فارس-تاجیک. پسر بد­ر جاجرمی. در بارة جریان زندگی او معلوماتی دسترس نیست. زاد­گاهش جاجرم. محمّد جاجرمی به اصفهان و عراق سفر نموده، در آن جایها چندی عمر به سر برده است. از ایجادیاتش تنها کتابی با نام «موعنیسّ-ال-هیرار فی …

‌محمّد شانکی (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، موسیقی‌شناس عصر 13 فارس-تاجیک. در شهر ره‌ای تولد شده، در اصفهان، شیراز و زادگاهش به تحصیل علم پرداخته است. محمّد شانکی فنّ موسیقی، فلسفه، ریاضیات و علم بدیع را مکمّل از خود کرده است. او بعد کمالات به بغداد رفته، در آن …

‌محمّد شیبانی-شیبانیخان (1451-1510، نزد مرو) ، اساس‌گذار سلالة شیبانیان (از سال 1500). از اولاد شیبان، نبیرة چنگیزخان. در آوان جوانی برای متّحد نمودن قبیله‌های بادیه‌نشین و برقرار کردن دولت بابای خود-ابوالخیرخان (1412-68) مبارزه برد. دیرتر شهرهای اترار و سعیرم را به دست درآورده، آخر عصر 15 به ماوراءالنهر هجوم کرد. …

‌محمّدسادیق   (تولد تقریباً 1547/50، سمرقند-سال وفاتش نامعلوم) ، شاعر و تذکره‌نویس تاجیک. از عایلة حلواگر. در زادگاهش تحصیل علم نموده است. دایر به حیات و ایجادیات او معلومات کمی دسترس است. محمّدسادیق به شهر و دهات ماوراءالنهر سفر کرده، با اهل علم و ادب هم‌صحبت شده است. پس از …

‌محمّدشریف ابن محمّدنقی (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، مورخ عصر 19 تاجیک. در بارة او معلو­مات ترجمة حالی نیست. سال 1800 محمّدشریف با سپارش امیر هیدر (حکمرانی‌اش 1800-1826) اثر «تاج-ات-تواریخ» را نوشت. اثر از مقدّمه، دو مقاله و خلاصه عبارت بوده، واقعه‌های سالهای اوّل حکمرانی امیر هیدر، شجرة منغیتیه، …

‌محمّدسید کاتب  (سال تولد و وفاتش نامعلوم) ، خطّاط عصر 10 فارس-تاجیک. در سرچشمه‌ها راجع به حیات و فعالیّت او معلومات کافی دیده نشد. محمّدسید کاتب در بخارا در کتابخانة سلطان عبدالعزیزخان 2 خطّاطی می‌کرد­ست. از نمونة کتابت او یک نسخه «روزت-اس-صفا» میرخاند با­قی مانده است. ه. نوراف.

‌محمّدریزای هروی خراسانی      (سال تولدش نامعلوم، هرات-1942، همان جا) ، خوشنویس و موزدّیب معاصر. در مدرسه تحصیل کرده سپس به مشهد رفت، به تعلیم طالب‌علمان پرداخته، با نام شیخ خراسانی مشهور گردید. هنگام بازگشت به هرات به شیخ طوسی معروف گشت. در خوشنویسی مهارت کامل داشته، نستعلیق ، ثلث، کوفی …

‌محمّدسالیه اصفهانی (سال تولد و وفاتش نا­معلم) ، خوشنویس عصر 17 فارس. پ­درش میرزا ابوتوراب خوشنویس نامدار و شاگرد میریماد هرویی بود. محمّدسالیه اصفهانی به هندوستان و آسیای خرد سفر کرده است. در بارة حیا­ت او در یگان سرچشمه معلومات مکمّل آورده نشده است. تنها بعضی صحیفه‌های زندگی‌اش در تذکرة …