Маданият ва санъат

ХАМРИЁТ (аз араби — май, шароб, бода), ашъореро гуянд, ки дар васфи май, майгусори, тарзи тайёр кардаии шароб, шароиту шартхои истеъмоли сода, базмхо ва гайра эчод шудаанд. Xамриёт дар адабиёти тоисломии араб [кисми насиби касидахои Амр ибни Кулсум, Абумалик Гиёс ибни Гавс (640—710)) ба вучуд омада, баъдтар дар эчодиёти Абинувос …

«ХАМСА» (араби — панч, панчгона), панч достони алохидаи як адибро гуянд, ки дар як мучаллад гирд оварда шудаанд. Анъанаи «хамса»-гуи нахустин маротиба дар адабиёти форс-точик пайдо шуда, баъди асрхои 13—14 дар адабиёти дигар халкхои Машрикзамин чори гардидааст. Дар таърихи адабиёти форс-точик шахси номаълуме панч достони Низомии Ганчавиро дар як чилд …

ФОСИЛА (араби — масофаи байни ду чиз; сутун), 1) дар илми аруз ва мусикии классикии точик рукнест, ки асосан вазн ва ритмро ифода мекунад. Фосила се навъ аст: сугро, кубро ва уммо. Фосилаи сугро аз се мутахаррики пай дар пай ва як сокин таркиб меббад («фаилун» — «тананан»): Чу рухат …

ФОЧИА (араби — бадбахти, мусибат), трагедия, яке аз жанрхои драма мебошад, ки бар конфликти тезу тунд асос ёфтааст ва кахрамонхои асосии он дар охир ба халокат мерасанд. Дар фочиа масъалахои дорои хусусияти ичтимои, таърихи ва фалсафи, задухурдхои азими зиндаги, муборизаи навию кухнаги, мавзуъхои умумибашари ифода меёбанд. Фочиа дар Юнони Кадим …

ФОРТЕПИАНО (италияни Fortepiano аз forte — баланд ва рiano — охиста, паст), асбоби мусикии клавишдори тори. Солхои 1709—11 дар Италия Б. Кристофори ихтироъ кардааст. Торхояш бештар аз 90 каторовози хроматикй хосил карда метавонад. Диапазонаш васеъ буда 71/4 октаваро дар бар мегирад. Хамчун асбоби якканавози ва чуршаванда дар ансамбл, баъзан дар …

ФЛЕЙТА, сози мусикии нафасии найосоро гуянд. Он асооан ду навъ мешавад. Яке амуди, ки шаклаш силиндрии мундштукаш минкормонанд буда, дар миёнаи асри 17 машхур гардид ва дигаре уфуки, ки садои бакувват дошта, меъёр (диалазон)-и овозиаш васеъ аст. Флейтаи хозира танаи силиндршакли як нугаш пушида ва суроххои овозбарори асоси ва иловагии …

ФИЛМ (аз англиси film — навор), мачмуъи тасвироти фотографи, ки паи хам омада, сюжети ягонан асари киноро ифода карда дар экран намоиш медихад. Мутобики хусусияти техники филм овоздор, беовоз, ранга, сиёху сафед, камбар (8 мм ва 16 мм), мукаррари (35 мм) ва васеъ (70 мм), васеъэкран, панорами ва мувофики тафрикоти …

ФИРОКИЯ аз араби Чудои, дури аз хамдигар, хичрон), дар адабиёти классикии форс-точик шеъреро гуянд, ки дар он дарду алам ва хачру фироки шоир аз дурии ватан, дидори ёру хешу табор ифода ёфтааст. Дар чунин шеърхо кахрамони лирики маъмулан аз фироки ёру диёр ва сахтин такдир шикоят намуда, сабабхои чудоии худро …

ФЕЛЕТОН (аз франсави feuilleton, аз feuille — варак, барг), жанри бадеию публисистиест, ки чанбаи танкидию хачви дорад. Яке аз жанрхои маъмули матбуоти даври буда, дар мавзуъхои мухимми руз таълиф мешавад. Фелетон охирхои асри 18 дар матбуоти Франсия хамчун варакаи иловагии газета аз чоп мебаромад. Дар матбуоти совети охири солхои 30 …

ФАХРИЯ (аз араби — нозиш, болидан аз чизе), як чузъи касидаи мадхиро гуянд. Шоир маъмулан баъди мадх дар ситоиши шеър ва макоми шоириаш чанд байт меорад. Фахрия хаккони ва анъанави мешавад. Дар Фахрияи хаккони шоир, ба таври муболига бошад хам, ба эчодиёташ бахо дода, аз баландии шеъри худ меболад. Дар …