Маданият ва санъат

ЭПОПЕЯ (юн. epopiia — аз еров — сухан, хикоят ва poied — эчод мекунам), шакли мураккабу мухташами асархои эпикиро гуянд, ки мазмуни  умумихалки дошта, масъалахои мухимми ичтимои ва миллию таърихиро дар бар мегирад. Э. дар давраи атика (Юнони Кадим) ва асрхои миёна бештар дар шакли силсилаи афсонаю ривоятхои таърихию асотири …

ЭПОС (юн. epos — сухан, хикоя, накл), яке аз се чинси адаби буда, роман, повесть, хикоя, новелла, очерк, достон, масал, афсона ва ривоятро дар бар мегирад. Э. хам ба мисли драма амалиёт, задухурд, низоъ ва мочарои персонажхоро инъикос менамояд. Дар Э. накл макоми асоси дорад. Накли (муалллф ё гуянда) бо …

ЭРАЧ персонажи асотиру ривоятхои кадимии эрони ва «Шохнома»-и Фирдавси, писари хурдии Фаридун, бародари хурди Тур ва Салм. Оид ба Э. дар Авесто ва осори пахлави («Динкард») сухан рафтааст. Мувофики ривояти Фирдавси Фаридун далерию диловарии Э.-ро дар овони чавониаш пай бурд, аз ин ру барои мустахкам нигох доштани тахту давлат кишвари …

АБУСУЛАЙМОНИ МАНТИКИ Мухаммад ибни Тохир Ибни Бахроми Сичистони (912, Систон – 985, Багдод), олим, мантикшинос ва файласуфи асри 10. Рочеъ ба ахволу осори у шогирдонаш, аз чумла Абухайёни Тавхиди ва Ибни Надим иттилоъ додаанд. Дар «Ал-Фехрист» Ибни Надим дар ду маврид аз Абусулаймони Мантики ёд кардааст, вале таълимоти у тавассути …

АБУСУУДИ КУРДИ ибни Мухам­мада Иноди (1488 – 1575, Истанбул), шоир ва донишманди форс-точик. Маълумоти ибтидоиро аз падараш дар Инодияи Курдистон гирифт. Силас барои идомаи тахсил ба Ис­танбул рафт. Соли 1539 ба мансаби козии аскар ва соли 1547 ба мансаби шайхулисломи расид. Абусууди Курди дар баробари ичрои корхои давлати оид ба …

АБУТАЙИБИ МУСЪАБИ Мухам­мад ибни Хотам (соли таваллуд номаълум – вафот 938), шоири форс-точик. Абутайиб куния ва Мусъаби тахаллусаш мебошад. Аз ишорахову тавсифхои сарчашмахои адаби (масалан, «Лубоб-ул- албоб»-и Мухаммад Авфии Бухорои) бармеояд, ки шахси донишманд, со- хибмаърифат ва сиёсатмадор будааст. Аз шеъри дар васфи Рудаки сурудааш маълум мешавад, ки бо ин …

ЭРМИТАЖ дар Ленинград (аз Франс, ennitage — хилватгох), яке аз музейхои калоптарини бадеи ва мадани-таърихии чахон. С. 1764 бо коллекцияи махсуси Екатерина» II, ки иборат аз 225 мусаввара буд, бунёд шуда, с. 1852 тамошои он ба омма муяссар гардид. Дар Э. коллекцияи ёдгорихо» таърихии даврахои ибтидои, Шарки Кадим, Мисри Кадим, …

АБУФАЗЛ МУХАММАД ибни Абдучалил ибни Абдумалик ибни Хайдари Самарканди (соли таваллуд ва вафот номаълум), муаррих ва чугрофидони точик, асри 12 шогирди муаллифи «Китобу-л-канд фи таърихи Самарканд»-и Умар ибни Мухаммади Насафи (вафот 1142). Абуфазл соли 1223 мухтасари ин китобро бо номи «Кандияи хурд» ба забони форси тарчума намудааст. Дастхати ин китоб …

АБУТОХИРХОЧА Мир Абутохир ибни Абусаиди Садри Самарканди (соли таваллуд ва вафот номаълум), муаррих, шоир ва табиби асри 19-и точик. Аз Абутохирхоча асархои «Самария» «Ахлоки Музаффари» боки мондаанд. Мухимтарин асари таърихии Абутохирхоча  китоби «Самария» аст, ки солхои 30 асри 19 таълиф шудааст. Ки­тоб аз мукаддима ва 11 боб иборат буда, вокеахои …

АБУУБАЙДА Маъмар ибни Мусанно (728 – 825), филолог (суханшинос), адабиётшиноси арабизабони форс-точик. Аз донишмандони забону адабиёти араби. Дар ин бобат рисолахо доштааст, ки яке аз онхо «Накоизи Чарир ва Фараздак» мебо­шад. Дар таърих ва насаби кабилахои араб, Куръон ва хадис низ асархо навишта будааст, ки аксар аз байн рафтаанд. Дар …