Илм

ХАТИ СУРИЁНИ, хатест, ки барои сабти осори забони суриёни истифода мегардид. Дар заминаи хати ороми пайдо шуда, ба монанди он 22 харфи хамсадоро дар бар мегифт. Дар осори хаттии мансуб ба асрхои 1-2 харфхо аз якдигар чудо ва равшану хоно навишта шудаанд. Вале баъдтар харфхои ба якдигар васлшуда зиёдтар гардиданд. …

ХАТИ СУГДИ, хатест, ки аз он барои сабти осори забони сугди истифода шудааст. Дар асоси хати ороми хазораи 1 то мелод дар Сугди Кадим юстироъ шуда, 23 аламатро дар бар мегирифт. Нахустин осори он ба асри 1 то мелоди мансуб аст. Аломатхои хати сугдиро нахустин бор олими франсави Р. Гото …

ХАТИ ТАСВИРИ, пиктография, хатест, ки дар он матлабу максад дар шакли тасвир ифода мешавад. Аз руи аломатхои хати тасвири, ки аз аксхои гуногун иборатанд, забонеро надониста, хати онро хондан мумкии аст. Дар хати тасвири аломатхои шарти, рамзи мустаъмаланд: тасвири ду дили ба хам пайваст — «ишк», чоркунчаи дохили доира — …

ХАТИ ФИНИКИ, як навъ хатест, ки финикихо, карфагенихо, яхудиёни кадим ва дигар дар давлатхои кадимии Финикия, Сурия, Фаластин,кисман дар Миср, чазираи Кипр Киликия (вилояте дар Осиёи Хурд), Карфаген ва гайра истифода мекарданд. Осори хати финики ба нимаи дуюми хазораи 2 то мелод— асри 4 то мелод мутаалликанд. Сарчашмахои пайдоиши хати …

ХАТИ ФОРСИИ КАДИМ, системаи хати хичоии мехист, ки аз он барои сабти осори забони форсии кадим истифода шудааст. Манбаъхои пайдоиши хати форсии кадим аник муайян нагардидаанд. Чихати асосие, ки ин хатро ба хатхои мехии элами ва аккади каробат додааст, истифода шудани аломати мехмонанд чун унсури хат мебошаду бас. Шох Дорои …

ХАТИ ХОРАЗМИ, хатест, ки аз он барои сабти осори забони хоразми истифода шудааст. Манбааш хати оромист. Ба хати сугди ва хати порти шабохат дорад. Кадимтарин осори он ба асрхои 3—2 то мелоди тааллук дорад. Хуччатхои мансуб ба асрхои 3— 4 ва 8, ки аз Тупроккалъа ба даст омадаанд, хамчунин катибахои …

ХАТИ ЮНОНИ, хатест, ки аз он дар асрхои 10—8 то мелод юнониёни кадим истифода мебурданд ва холо бо андаке тагйирот дар забони хозираи юнони нигох дошта шудааст. Манбааш хати финикист. Юнониён хати финикиро ба забонашон мохирона мутобик карда, бори аввал дар таърихи хат барои ифодаи садонокхо харфхои алохидаро ворид намуданд, …

ХАТТОТИ, хушнависи, санъати хати шевою зебо. Таърихи хаттоти бо тахаввули хат ва олати асосии китобат калам (найкалам) сахт марбут аст. Гараз аз хушу хуб навиштан на факат осон хондани хат, балки ба эхтирос овардани завки хонанда, малех ва бадеъ кардани хат буд. Xаттоти дар байни баъзе халкхои Шарки Наздик дар …

ХАТХОИ СПЕКТРИ, сохахои хурди кариб монохроматии спектрхои оптикиро гуянд. Xатхои спектри бо дарозии мавчи муайян λ (ё басомади он γ = —, ин чо с — суръати рушнои) тавсиф мешавад. Xатхои спектри хангоми аз як холати кванти ба холати дигар гузаштани атом (молекула) ба вучуд меоянд ва пахноии муайян доранд.

ХАТИ МИСРИ, яке аз кадимтарии хатхои дунёст, ки шаклхои иеро глифи, иератики (дини, мукаддас) ва демотики дошт. Шакли асоси ва кадимтарини хати мисри иероглифхо — аломатхои тасвири одамон, хайвонот, рустанихо, бинохо ва ашёи дигар буданд. Аксар иероглифхо мачмуи ду ё се хамсадо — фонограммахоро ифода мекарданд. Садонокхо дар хати иероглифи …