Илм

Шахри кадима дар худуди РСС Гурчистон. Бошишгоххои аввалин дар Мсхета ба хазораи 2 то мелод тааллук доранд. Мсхета то асри 6 пойтахти Иберия (Гурчистони Шарки), баъд­тар маркази дин дар Гурчистон буд. Аз соли 1937 дар террериторияи Мсхети мунтазам хафриёти археологи гузаронида ме­шавад. Дар кисми шимолии шахр кабристоне кофта шуд (хазораи …

МАДРАСА (араби — чои дарс хондан, дарсхона), таълимгохе, ки толибон тахсили илм мекунанд, дониши худро такмил медиханд. Ба шаходати муаррих Наршахи нахустин Мадрса дар Бухоро пайдо шуда, соли 937—938 аз сухтор нобуд шудааст. Дар худуди асрхои 11—12 дар кишвархои гарбии олами ислом хам таъсис ёфтани Мадраса ба фаъолияти хукуматдорони салчуки, …

МАЗХАРИИ КАШМИРИ (соли таваллуд номаълум, Кашмир — вафоташ 1610, хамон чо), шоири форсизабони Хиндустон. Маълумоти ибтидоиро дар Кашмир гирифта, барои такмили дониш ба Хирот меояд ва бо шоирони ин чо — Хусайни Санои, Мирзокулии Майли, Валии Даштибаёзи ва Мираки Солехи хамсухбат шуда, ба махфилхои адаби чалб мешавад. Баъдтар сафари Машхаду …

МАЙДОНИ МАГНИТИ – майдони дорои кувваест, ки ба зарядхои электрии мутахаррик ва чисмхои дорои лахзаи магнити новобаста ба холати харакати онхо таъсир мекунад. Нокили чараёндор, чисмхои зарядноки мутахаррик ё магнитноккардашуда манбаъхои Майдони  магнити мебошанд. Дар хамаи мавридхо сабаби умумии пайдошавии Майдони магнити харакати заррахои электри мебошанд. Азбаски дар табиат зарядхои озоди …

МАБОХИС-УЛ-МАШРИКИЯ – (Бахсхо оид ба машрикият), аввалин асари машхури Фахруддини Рози. Соли 1342 дар Хайдаробод нашр шудааст. Асар, ки масъалахои илохиёт ва табииётро дар бар мегирад, аз 3 кисм иборат аст. Кисми аввал аз категорияхои вучуд, имкон, мохият, вахдат ва касрат бахс мекунад. Дар кисми дуюми китоб, ки табииёт ном дорад, …

МАНТИКИЯ (ба забони русси «Математическая логика») – ин чараён дар бунёди математика ва фалсафаи математика, ки тезиси асосии он тасдики «мувофикати математика ба мантики, яъне имконияти (ва зарурати) муайян кардани тамоми мафхумхои ибтидоии математики (ки дар доираи худи математика муайян намешаванд) дар истилоххои мантики «холис» ва исботи хамаи чумлахои математики …

МАКОН ВА ЗАМОН, шаклхои асоси ва умумии мавчудияти материя. Макон ва 3амон ба таври объективи вучуд дошта, даркшаванда ва дорои хусусиятхои умуми мебошанд, ки хосияти сеченакии чисмхо, чойивазкунин онхо, фосилаи байни чисмхо ва лахзахои мухталифи процессхо ва падидахо ва нихоят муносибатн макониву замониро ифода мекунанд. Дар халли ин масъала ду …

ЛИТР – аз калимаи франсузии «litre» гирифта шудааст ва вохиди гайрисистемавии хачм аст ва бо харфи лотинии «L» ишора мешавад. Литр ба Вохиди байналмиллалии ченак ворид карда нашудааст. Хачми 1 литр баробари 1 дм³ = 0,001 м³ мебошад. Андозаи 1 литр об баробари 10 сатиметри муррабаъ мебошад, ки вазнаш ба …

ЛУКНАТ – ин холати сакави, тутилаги (тутала), вайроншавии нутк дар натичаи paгкашии мушакхои нутк талаффуз карда натавонистани хичохои алохидаи калима мебошад, ки онро ба забони русси «заикание» мегуянд. Одатан дар синии 2— 5-солаги пайдо мешавад. Аксар тарс, баъзан таклидкуни, вайроншавии фаъолияти секрецияи гадудхои дохилиусорави ва беморихои дигар сабаби ба вучуд …

МАДДУ ЧАЗР – ин харакати рафту омади чисмхои замини бар асоси таъсири куввахои чозибавии Офтобу Мохтоб ба миён меомадаро меноманд. Мадду чазр чанд намуд мешавад, ки чумлаи онхо: Лаппишхои давони сатхи Укёнуси олам (Мадду чазри бахри), Деформацияи Замин (Мадду чазри замини), Лаппишхои фишори атмосфера (Маддду чазрии атмосфери). Агар одди карда гуем, …