Илм

Назарияи нисбият хозира назарияи физикии фазо, вакт ва чози-баро гуянд, ки алломаи асри 20 А. Эйнштейн солхои 1905—1915 тахия кар- дааст. Аз руи ташбехи худи Эйнш­тейн Назарияи навъхо сулолаеро мемонад, ки аз ду шачара таркиб ёфтааст — одатан якеро н а з а р и я и  чузъии н и …

Назарияи омилхо таълимотхои сотсиологиест, ки тагйири вазъияти чамъиятро аз таъсири ягон ходиса (омили ягонаи ин тагйиротхо) медонад. Дар таърихи афкори ичтимои я чанд кушишхо чунин тарзи таъбири механизми инкишофи чамъият маълум аст. Шаклхои географа, демо­графа, психологи ва дигар навъхои детерминизм аз кабили онхост. Ва­ле ин гуна кушишхо хамеша вазъиятеро ба …

Назарияи операторхо, як фасли тахлили, функсионали буда, ба омузиши хосиятхои операторхо ва истифодаи онхо дар халли масълахои гуногун оид аст. Мафхуми опе­ратор яке аз мафхумхои умумитарини математика ба хисоб меравад. Назария умумии операторхо дар натикаи инкишофи назарияи муо- дилахои интеграли, халли масъалахо оид ба ёфтани функсияхои хусуси ва киматхои хусусии …

Назарияи радикалхо яке аз назарияхои асосии химияи нимаи якуми асри 19. Асоси онро тасаввуроти А. Л. Лавуазе оид ба ахамияти мухими оксиген дар химия ва духелагии таркиби пайвастхои химияви ташкил медихад. Лавуазе (1789) аз истилохи радикал (аз лот. radix — реша, асос, ки соли 1785 химики франсави А. Б. Гитон …

Назарияи навъхо  дар хи­мия, назарияест, ки пайвастхои хи- миявиро махсули дар пайвастхои «маъмул»-и камшумор ивазшавии як элемент (радикал) бо элементи (радикали) дигар мешуморад. Ин назарияро согхои 1839—1840 химики франсави Ж. Б. Дюма пешниход кардааст. Соли 1853 химики дигари франсави Ш. Жерар «Назарияи навъхои нав»-ро кор карда баромад. Мувофики Назарияи навъхои …

Назарияи ададхо, илмест дар бораи ададхои бутун. Мафхуми адади бутун, инчунин амалхои арифметики бо ададхо аз даврахои кадим маълум буда, яке аз абстраксия (мафхум)-хои аввали­ни математика ба хисоб меравад. Дар байни ададхои бутуп, яъне,… —3, —2, —1, 0, 1, 2, 3,… ададхои натурали — ададхои бутуни мусбат 1, 2, 3, …

Назарияи алгоритмхо, як фасли математикаро гуянд, ки хосиятхои умумии алгоригленоро меому­зад. Ходисаное, ки боиси ба вучуд омадани мафхуми «алгоритм» гардидаанд, дар тамоми таърихи мавчудияти математика вомехуранд. Аммо худи мафхум танхо дар асри 20 пурра ташаккул ёфт ва факат солхои 20 асри 20 дар тадкикоти намояндагони интуитсионизми математики Л. Э. Я. …

Назарияи бозихо, як фасли математикаро гуянд, ки дар вазъияти ихтилоф (яъне дар сурати ба хам зид омаданн манфиати ду ва ё чанд тарафхо) коидахои ба даст овардани натичахои бехтаринро ме­омузад. Хусусияти вазъиятхои ихтилофи он аст, ки тарафхо амалиёти харифи худро пешаки намедо­нанд. Аз хамин сабаб Назарияи бозихоро чун назарияи кабул …

Назарияи графхо як фасли математикаро гуянд, ки объектхояшро ба тарики геометри меомузад. Мафхуми асосии ин назария граф мебошад. Граф тавассути мачмуи куллахо (нуктахо) ва мачмуи теуахо (бандхо)-е, ки баъзе аз чуфтхои (ё хаман) куллахоро мепайванданд, муайян карда мешавад. Чуфтхои куллахо ба хамдигар бо якчанд тегахо пайваст шуда метавонанд. Масалан, мачмуи …

Назарияи идораи автомати (НИА) як фасли кибернетикаи техникист, ки объекти тадкики он системахои идоракунии автомати (СИА)-и гуногун мебошанд; принсипхои сохтани системахои идоракунии автомати ва конуниятхои асосии просессхои онхоро меомузад. Дар аввал НИА хамчун назарияи танзими автомати (НТА) такмил  ёфта, яке аз фаслхои механикаи на- зари ва техники ба шумор мерафт. …