Маълумоти охирин
Главная / Чугрофия / Вилояти Одесса

Вилояти Одесса

Одесса, вилоятест дар хайати РССУ. 27 феврал 1932 ташкил шудааст. Дар чануби гарбии Украина вокеъ аст. Масохат 33,3 хазор километр2. Ахолиаш 2544 хазор нафар (1979). Аз чихати маъмури ба 26 район, 14 шахр ва 29 птш таксим мешавад. Марказаш шахри Одесса (аколи 1046, хазор нафар, 1979).

            Табиат. Кисми зиёди территорияи Одесса дар пастхамии назди бахри Сиёх чойгир аст, ки он тадричан ба самти бахри Сиёх паст мешавад; дар сохил лиманхои бисёр дорад (калонтарини онхо Куялниский ва Хочибей). Дар кисми шпимоли вилоят шохаи силсилаи теппаи Подолск (баландиаш то 268 метр), ки он оббурда ва чойхои чукур дорад, кашол меёбад. Дар байни дарёхои Днестр ва Прут, кад-кади сархади PСС Молдавия теппае вокеъ аст, ки то 232 метр баланди дорад.

Иклимаш континентии муътадил, тобистонаш хушк гарм, зимистонаш камбарфи мулоим. Харорати миёнаи январ аз 2° дар Чануб то —5°Селсия дар Шимол; июл аз 21 дар Шимоли Fарб то 23®Селсия дар Чануб. Боришоти солона 350—470 миллиметр Кисми чануби вилоят бебориш. Давраи нашви растани 168—200 шаборуз аст. Дарёхо ба бахри Сиёх чори мешаванд. Дарёхои калон:   Дунай,

Днестр, Надима ва Савранка (шохоби Буги Чануби). Дар резишгохи Дунай ва Днестр ботлокзор хаст. Бисёр дарёчахое хастанд, ки тобистон хушк мешаванд. Дарёхои калон ахамияти мухими хочаги, киштигарди, обёри доранд. Кулхо: Кагул, Ялпут, Катлабух (шириноб), Сасик, Шагани, Алибой, Бурнас (шуроб).

Дар вилоят асосан заминхои сиёххоки чануби ва мукаррараи камгумусдор дида мешаванд; дар Шимол сиёххоки камгумусдор ва хокистари бартари дорад. Хоки нохияхои назди бахр сиёху шурзамии. Дар Шимол массивхои начандон калони беша (булут, шамшод, шумтол, зайзафун) меруяд. Аз хайвонот заргуш, юрмон ва гайра; аз парранда укоби бахри, укоб,- мургобии гуногуи ва гайра хаст. Дарёхо ва оби назди сохили бахри Сиёх мохии бисёр дорад.

Ахоли. Лз нисф зиёди ахолии Одесса украинхо, инчунин русхо, булгорхо, молдавихо, яхудиён ва дигар зиндаги мекунанд. Зичии миёнаи ахолй дар 1 километр2 74,8 кас. 59%-и ахоли дар шахрхо икомат дорад. Шахрхои калон: Одесса, Измаил, Белгород-Днестровский, Иличевск ва Котовск.

Дар солхои Хокимияти Совети шахрхои Арсиэ, Берёзовка, Разделная, Анан­ев бунёд шуданд.

            Хочаги. Дар солхоп Хокимияти Совети Одесса аз минтакаи аграрии танхо галлакор ба яке аз вилоятхои аз чихати иктисоди мутараккии РССУ табдил ёфт. Хачми у мумии махсулоти саноати соли 1973 назар ба 1940 бештар аз 8 маротиба афзуд. Сохахои саноати коркарди металл, хуроквори, сабук ва химия таракки кардааст. Барои пурра кардани танзими сузишворию энергетика аз До­неск ангишт, аз нефтепровода «Дружба» ва аз Полтава нефт, аз Шебелинка гази табии мегирад. Махсулоти саноати мошинсози ва коркарди металл соли 1972 назар ба 1960 3,5 маротиба афзуд.

Ин сохаи саноат дар Одесса чойгир буда, мошинхои хочагии кишлок, дастгох, тарозу, кранхои худгард ва борбардор, киноап­паратура, барои саноати химия ва полиграфия ва гайра тачхизоти гуногун истехсол мекунад. Дар Одесса, Иличёвск, Измаил, Килия заводхои киштитаъмпркуни хастанд. Корхонахои калони саноати хуроквори ва сабук дар Одесса, Измаил, Белгород-Днестровский, Котовск, Килия, Татарбунари, Балта. Белград вокеанд. Сано­ати химия асосан бо ашёи хоми кашондашаванда кор мекунад; дар Одесса корхонахои химияи нефт, супер­фосфат, линолеум, рангубор, массахои пластики ва гайра (асосан дар шахри Одесса) вокеанд. Корхонахои саноати селлюлозаю когаз, масолехи бинокори таракки кардааст.

Махсуло­ти саноати Одесса ба хамаи ресггубликахои иттифоки, инчунин ба бисёр мамлакатхои хоричи бароварда ме- шавад. Дар истехсоли махсулоти умумии хочагии кишлок (солхои 70) растанипар- вари 61,8% ва чорводори 38,2% буд. Сохахои пешкадами хочаги галлакори ва чорвои ширу гуштдех аст. Соли 1973 дар вилоят 417 колхоз (аа чумла 16 колхози мохидори) ва 101 совхоз буд. Дар вилоят асосан гандум, чуворимакка, аз зироати техники офтобпараст, лаблабуи канд, картошка кишт мешавад. Сабзавоткори, зироати полизи, богдори, токдори вусъат ёфтааст. Соли 1974 вилоят (ба хисоби хазор cap) 402,3 гов, 1449,2 хук, 1013,6 бу­зу гусфанд, 4310,4 мургу мургоби дошт. Тули рохи охан 1039 километр. Роххои асоси:   Москва — Киев — Одесса,

Лвов — Одесса, Одесса — Измаил, Одесса — Котовск ва гайра. Дарозии родххои автомобилгард 8,7 хазор километр. Родххои асоси:          Одесса — Ленинград,

Одесса — Кишинёв. Наклиёти бахри (бандархои Одесса, Иличёвск, Бел­город — Днестровский) ва дарёи бандархои Измаил, Рени, Вилково, Килия) ахамияти калони хочаги дорад. Наклиёти хавоии дохили Одессаро бо марказхои районхо, бо дигар шахрхо мепайвандад. Як кисми газопроводи Шебелинка — Одесса аз терр.иторияи Одесса мегузарад.

            Сохтмони мадани  ва нигахдории тандурусти. Соли тахсили 1914/15 дар территорияи хозираи Одесса 1004 мактаби маълумоти умуми, (97,7 хазор тала- ба), 4 мактаби миёнаи махсус (312 талаба), 4 мактаби оли (4066 сту­дент) буд. Соли тахсили 1973/74 дар 1164 мактаби маълумоти умуми 407,2 хазор ва дар 36 мактаби миёнаи махсус 44,4 хазор талаба, дар 16 мак­таби оли (Университети Одесса, Институти политехникии Одесса, Институти инженерони флоти бахри, Консерваторияи Одесса ва гайра) 83,2 хазор студент тахсил кард. Дар 816 муассисаи томактабй зиёда аз 90 хазор кудак тарбия ёфт.

Дар Одесса Институти умумииттифокии селексияю генетика, Институти тадкикоти илмии токдори ва винои Украи­на, Институти илмии вирусология ва эпидемиологияи ба номи И. И. Меч­ников, Институти тадкикоти илмии касалихои чашм ва теранияи бофтахо ба номи В. П. Филатов, Институти тадкикоти илмии дастгоху асбоби Ук­раина, Институти тадкикоти илмии са­ноати консерви Украина, Институти тадкикоти илмии хочагии мохидории бахрхои Азову Сиёх ва океаногра­фия, Расадхонаи астрономии Одес­са ва дигар муассисахои илми вокеъ гаштаанд. 1 январи 1973 дар Одесса 1263 китобхонаи оммави, 7 музей — музеи таърихи-кишваршиноси, ар­хеология, музеи санъати Гарб ва Шарк, музеи флоти бахрии СССР (дар Одесса), музеи кишваршиносии Белгород-Днестровский, Музеи А. В. Суворов дар Измаил, 6 театр (хамааш дар Одесса), филармонияи вилояти, 1055 клуб, 1366 дастгохи кинонамоишдихи буд.

Газетадои вилоятии «Чорноморска комуна» (аз соли 1917), «Комсомоль- ська icKpa» (1922; хар ду ба забони украини), «Знамя коммуны» (1938) ба забони руси нашр мешаванд. Барномахои радио ва ахбору намоишхои телевизион ба забонхои украини, ру­си ва молдави бурда мешавад. То 1 январи 1973 дар Одесса 237 муассисаи табобатии дорои 26,5 хазор кат (10,8 кат ба 1 хазор кас) буд; 10,0 хазор духтур (1 духтур ба 247 кас) ба ахоли хизмат мерасонд. Курортхояш хеле маъмуланд.

Инчунин кобед

Дехаи САЪДИИ ШЕРОЗИ

САЪДИИ ШЕРОЗИ, дехаест дар Совети посёлкаи Хаёти нави райони Ёвон, вилояти Кургоптеппа. Территорияи совхози «Ёвон-6». …