ПРОТЕКСИОНИЗМ

ПРОТЕКСИОНИЗМ (аз лотини prtotectio — хифз), сиёсати иктисодии давлати буржуази, ки аз ракобати хоричи хифз намудан ва таракки додани иктисодиёти милли максади он аст. Протексионизм дар шароити капитализм хамчун системаи тадбирхои иктисоди васеъ истифода мешавад. Давлати буржуази барои ба капитализми мутаракки рох кушодан аз хорича овардани молро махдуд менамояд, зеро онхо дар бозор метавонанд бо молхои махалли ракобат кунанд. Дар натичаи ракобат бозори дохили махдуд шуда, фоидаи гирифта мешудаги ба капитали хоричи гузаштанаш мумкин аст. Ба­рои пешгирии он давлати буржуази аз хорича овардани молро манъ мекунад, ё ба молхои хоричи боч меандозад. Нархи молхои боч андохташуда кимат гашта, бо молхои махалли ракобат карда наметавонад. Протексионизм барои буржуазия, махсусан, дар давраи нашъунамои капитализм ро­ли калон бозид. Капиталистон ба сиёсати Протексионизми давлат такя намуда, бештар фонди ситонданд, ки ин ба­рои тезонидани андухти капиталу васеъ намудани истехсолот имконият фаро овард. Дар дасти онхо ка­питали калон гун шуд ва корхонахои калон ба вучуд омаданд.

Дар давраи империализм роли сиёсати Протексионизм боз хам афзуда, он ба­рои гирифтани фоидаи калони монополи кумак мерасонад. Давлат овардани молро аз хорича махдуд намуда, барои дар дохили мамлакат нигох доштани нархи баланда монополи ёри мерасонад. Дар мамлакатхои капиталисти баланд шудани нархи бозори дохили ба монополияхо фоидаи калон медихад, аммо киматшавии нархи молхо ахволи халкро вазнин мекунад. Дар шароити хозираи капитализм империалистон Протексионизмро чун яроки мубориза барои бозор истифода мебаранд. Давлатхое, ки иттиходи иктисодии империалистиро ташкил кардаанд (масалан, аъэзои мамлакатхои «Бозори умуми»), забон як карда сиёсати Протексионизмро пеш мебаранд. Ин давлатхо хангоми аз давлати дигар мол овардан боч намедиханд, ё бочи онхо кам карда мешавад. Бештар кушиш менамоянд, ки давлатхои ракобаткунандаро ба бозори дохил рох падиханд. Ракибон хам дар навбати худ хамин тавр амал мекунанд. Хукумати хозираи ШМА барои бозори дохилиро аз мамлакатхои Европа ва Япония мухофизат кардан ба онхо бочи зиёд меандозад. Б а робари пурзур шудани ракобати байни давлатхои империалисти роли сиё­сати Протексионизм боз хам меафзояд. Протексионизми мамлакатхои тараккикунанда хусусияти тамоман дигар дорад. Вай дар баробари дар дохили мамлакат махдуд кардани фаъолияти капи­тали хоричи, ба онхо имконият медихад, ки муборизаро барои истиклолияти иктисоди ба мукобили им­периализм пурзур кунанд.

Ад.: Энгельс Ф., Протекционизм и свобода торговли, Маркс К., Энгельс Ф., Соч., 2 над., т. 21; Международные экономические отношения, МЕЛОД, 1969.