ПРЯНИШНИКОВ Дмитрий Николаевич (6. 11. 1865, шахри Кахта, хозира PAСC Бурят—30. 4. 1948, Москва), агрохимик, физиолог ва биохимики совети, акад. АФ СССР (11929; аъзо-корр. 1913), акад. ВАСХНИЛ (1935), Кахрамони Мехнати Сотсиалисти (4(946). Университети Москва (1887) ва Академияи зироат ва чангали Петровскийро хатм кард (1889; хозира Академияи хочагии кишлоки Москва ба номи К. А. Тимирязев). Шогирди Тимирязев. Аз соли 1895 то охири умр мудири кафедраи агрохимиям Академияи хочагии кишлоки Москва буд. Прянишников дар Университети Москва (1891—1931), Курен олии занонаи хочагии кишлоки Голитсин (солхои 1909—1917 директор), Институти хочагии кишлоки Москва (солхои 1916—1917 ректор) лексия хондааст ва дар Институти оид ба нури (1919—1948; баъдтар Институти илмии оид ба нури ва инсектофунгитсидхо), Институти умумииттифоки оид ба нури, агротехника ва хокшиносии агрономи (1931—1948; холо Институти умумииттифокии тадкикоти илмии нури ва хокшиносии агрономии ба номи Д. Н. Прянишников) ва гайра, ки бо иштироки у таъсис ёфт, кор кардааст. Асархои у асосан ба масъалахои гизогирии растани ва истифодаи нури оиданд. Соли 1916 назарияи гизогирии азотии растаниро пешниход кард, ки холо хамчун назарияи классики нуфуз пайдо намудааст. Схемаи табдили моддахои нитрогендорро дар растани нишон дод, ахамияти аспарогинро барои организми растани муайян кард. Бунёди илмии фосфоритонии хокро мавриди барраси карор дод. Дар онхо тавсифи физиологии намакхои калийдор, мувофикии намудхои гуногуни нурихои нитрогендор ва фосфордор дар нохияхои асосии зироати СССР баён шудаанд. Дар масъалахои ба хоки турш андохтани охак, гачандози ба шурзамин, истифодаи нурихои органики тадкикот бурдааст. Усулхои омузиши гизогирии растани, тахлили растению хок ва гайраро такмил дод. «Агрохимия»-и Прянишников шухрати чахони пайдо кардааст. Лауреати мукофоти давлатии СССР (1941), Лауреати Мукофоти ба номи В- И. Ленин (1926). Бо ду ордени Ленин, 3 ордени дигар мукофотонида шудааст.
Ас.: Мои воспоминания, М., 1957;
Избр. соч., т. 1—3, М., 1965; Популярная агрохимия, М., 1965.