Назарияи навъхо дар хи­мия

Назарияи навъхо  дар хи­мия, назарияест, ки пайвастхои хи- миявиро махсули дар пайвастхои «маъмул»-и камшумор ивазшавии як элемент (радикал) бо элементи (радикали) дигар мешуморад. Ин назарияро согхои 1839—1840 химики франсави Ж. Б. Дюма пешниход кардааст. Соли 1853 химики дигари франсави Ш. Жерар «Назарияи навъхои нав»-ро кор карда баромад. Мувофики Назарияи навъхои Жерар пайвастхои мураккаби органики аз 4 навъи асосии моддахо хосил карда мешаванд:

Дар ин формулахо атомхои гидрогенро бо дигар атом (радикал)-хо иваз карда хамаи моддахое, ки дар миёнаи асри 19 маълум буданд, хосил кар­дан мумкин буд. Назарияи навъхо барои тараккиёти химияи органики ва тасни- фоти пайвастхои органики ёри расонд. Вале гояи асосии он — дар якчанд формулаи пайвастхои соддаи гайриорганики чойгир кардани пай­вастхои карбон галат буд. Гайр аз он формулахои Назарияи навъхо сохти хакикии пайвастхоро нишон дода наметавонист. Бинобар ин Назарияи навъхо ахамияти худро торафт гум карда, солхои 60 асри гузашта чои онро назарияи сох­ти химияви, ки А. М. Бутлеров пешниход намуд, ишгол кард.