Маълумоти охирин
Главная / Чугрофия / ЭСТОНИЯ

ЭСТОНИЯ

ЭСТОНИЯ, Республикаи Советии Социалистии Эстония (Ээсти Ныукогуде Сотсиалистлик Вабарийк), дар шим. гарби СССР, дар сохили б. Балтика вокест. Таъсисаш 21 июли 1940. Масох. 45,1 хаз. км2. Ахолиаш 1542 хаз. наф. (1986); эстонхо (948 хаз. наф., 1979), русхо, украинхо ва г. Ахолии шахри 71%. 15 район, 33 шахр ва 24 птш дорад. Пойтахташ ш. Таллин.

estoniya

Сатхи республика хамвор, дар чануб теппадор. Харор. миёнаи февр. —6°С, июль 17С. Боришоти солона 600—700 мм. Дарьёхои калон: Нарва, Пярну, Эмайыгя. Кулхо бисьёранд, калонтаринашон: Чуд ва Выртсьярв. Хокаш асосан чимтолию хокистартоб, хокистартоби карбонати, ботлоки. Бештар аз 30% худуди Э.-ро бешахо (2/3 хиссааш бешахои сузанбарг) фаро гирифтаанд.

Дар ибт. хазораи 2 м. чамъияти синфи ба вучуд омад. Дар а-хои 12 —13 халкияти эстон ташаккул ёфт. Аз а. 13 халкхои эстон аввал хучуми немисхо, баъд хучуми даниягихоро зада мегардонданд. Дар чоряки дуюми а. 13—миёнаи а. 16 худуди Э., ки дар тасарруфи салибдорон буд, як кисми Ливонияро ташкил медод. Ох. а. 16 худуди Э. байни Швеция (кисми шимоли), Речь, Посполита (кисми чануби) ва Дания (хаз. Саарема) таксим шуд; дар миёнаи а. 17 тамоми худуди Э. ба тасарруфи шведхо гузашт. Мувофики шартномаи Сулхи Ништадт (1721) Э. ба хайати Россия дохил шуд. Бекор кардани хукуки крепостнои дар губ-хои Эстлаядия (1816) ва Лифландия (1819) ривочи капптализмро тезонд.

С. 1858 дар махалли Махтра ба мукобили помещикхои немис шуриши дехконон ба вукуъ омад; с. 1872 .коргарони Кренгольм корпартои карданд. Дар ибт. а. 20 аввалин ташкилотхои социал-демократи ба вучуд омаданд. Мехнаткашони Э. дар Рев. 1905—07, Рев. Февраль ва Рев. Октябрь (1917) иштирок карданд.

Ох. окт. 1917 дар Э. хокимияти Совети барпо шуд; 29 нояб. 1918 дар ш. Нарва Республикаи Советии Эстония (Коммунаи мехнатии Эстландия) эълон гардид; с. 1919 дар зери тазйики контрреволюционерони миллатчи ва гвардиядиёни сафед бархам хурд; марти 1934 дар Э. табаддулоти фашисти ба амал омад. Июни 1940 мехнаткашони Э. хукумати фашистиро сарнагун намуда, Хокимияти Советиро баркарор карданд.

 

Дек. 1941 Э.-ро кушунхои фашистони немис истило намуданд; с. 1944 озод карда шуд. Э. бо орденхои Ленин (1965), Революцияи Октябрь (1980) ва Дустии Халкхо (1972) мукофотонида шудааст.

ПК Эст. с. 1920 таъсис ёфтааст. 1 янв. 1985 ПК Эст. 104084 наф. аъзо ва 3500 наф. номзад бо аъзоии партия дошт; шумораи аъзоёни комсомол—166732 наф., аъзоёни иттифокхои касаба 803325 наф.

Дар натичаи дигаргунсозихои социалисти Э. ба республикаи индустрияви ва х. к.-аш коллективии мутаракки табдил ёфт. С. 1979 хачми умумии махсулоти саноати назар ба с. 1940 бештар аз 46 маротиба афзуд. Сохахои мухимми саноаташ: истихрочи вараксанги сузанда ва коркарди он, мошинсози, истехсоли масолехи бинокори, саноати химия, целлюлозаю когаз, чубкори, бофандаги, саноати хуроквори. С. 1984 республика 18,3 млрд кВт-с. энергияи электр истехсол кард. ГРЭС-хои калони Наздибалтика ва Эстония бо вараксанги сузанда кор мекунанд. Дар шим. республика (дар Кохтла-Ярве) вараксанги сузанда, дар Маарду фосфорит истихроч мекунанд. Мошинсозии электрикию радиотехники, асбобсози ривоч ёфтааст; корхонахои калон дар Таллин ва Тарту вокеъ гардидаанд. Дар Нарва ва Таллин комб-хои матоъхои пахтагин, корхонахои саноати матоъхои пашмин ва катони мавчуданд. Дар саноати хуроквори, мохигири (Таллин, Пярну), истехсоли гушт, равган ва шир ахамияти умумииттифоки доранд.

Махсулоти умумии х. к. с. 1979 назар ба с. 1940-ум, 1,8 маротиба афзуд. Авв. 1985 дар Э. 150 колхоз ва 152 совхоз буд. Заминхои кишт 935,5 хаз. га (1984). Талла (чав, чавдор, гандум) ва зироати хуроки чорво, инчунин картошка ва сабзавот мекоранд. С. 1984 дар республика 1,2 млн т калла ва 1,2 млн т картошка гундоштанд. Чорводори барои ширу гушт (махсусан гушти хук) махсус гардонида шудааст. Корхои зиёди мелиоративи бурда мешавад. Тули умумии р. о. 0,97 хаз. км, роххои автомобилгард 30 хаз. км (1979). Бандари асосии бахри — Таллин. С. 1979 ба дар 1000 наф. корманди хочагии халк, 786 каси дорои маълумоти оли ва миёна рост меомад. Соли хониши 1979/80 дар 6 мактаби оли 25,4 хаз. студент, дар 37 мактаби миёнаи махсус 24,5 хаз. хонанда тахсил мекард. АФ (таъсисаш 1946), 10 театр дорад. С. 1979 ба дар 10 хаз. кас 40,5 духтур рост меомад. Курортхо: Пярну (иклими ва табобат бо лой), Хаапсалу (та-бобат бо лоб), Нарва-Йызису (иклими).

Инчунин кобед

Дехаи САЪДИИ ШЕРОЗИ

САЪДИИ ШЕРОЗИ, дехаест дар Совети посёлкаи Хаёти нави райони Ёвон, вилояти Кургоптеппа. Территорияи совхози «Ёвон-6». …