Теги: Адабиёт

РАМЗ (арабӣ – сухани пӯшидамаъно, имо, ишорат), дар адабиёт тасвири бадеии ҳодиса ё хислатҳои инсон ба воситаи образ ва чизҳои воқеии дигар. Масалан, шер — рамзи мардию далерӣ, рӯбод — маккорӣ, гург — ҳарисию гуруспачашмӣ ва ғайра. Чунин Рамзҳо дар масал, тамсил ва афсонаҳои халқӣ бисёр дучор меоянд. Дар таърихи …

ПРОЛОГ (юнонӣ prologos — сарсухан; дебоча, оғоз), пешгуфторест дар асарҳои бадеӣ ва драмавӣ, ки мазмуни умумӣ ва воқеаҳои асосии асарро инъикос менамояд. Масалан, Пролог дар «Фауст»-и Гёте, «Дон Кихот»-и Сервантес, драмаҳои Шекспир, Шил­лер ва ғайра. Пролог дар драматургияи давраҳои атиқа, асрҳои миёна ваЭҳё мавқеи калон дошт. Дар давраҳои минбаъда адибон …

ПОРТРЕТ дар адабиёт, тасвири симо, қаду баст, сару либос ва умуман зоҳири қаҳрамон дар асари ба­деӣ. Портрет дар асари бадеӣ хусусият, мавқеъ ва вазифаҳои гуногун дорад. Портрет ягон сифати асосӣ ё тасвири муфассалу ҳаматарафаи зоҳири персонажро дар бар гирифта метавонад. Масалан, устод Аинӣ Портрети ҳаҷвии Қорӣ Ишкамбаро дар повести «Марги …

ПОВЕСТ (русӣ — қисса, ривоят), яке аз жанрҳои эпикист. Истилоҳи Повест дар илми адабиётшиносӣ ду хел шарҳ дода мешавад. Гурӯҳе аз рӯи ҳаҷм ва вусъати фарогирии ҳаёт Повестро аз роман хурд ва аз ҳикоя калон медонанд. Повест барои он мухтасар аст, ки аз силсилаи муайяни воқеаҳо фароҳам меояд, вале роман …

ҚАҲРАМОНИ ЛИРИКӢ, шахсест (аксаран худи шоир), ки шеъри лирики аз номи у навишта шудааст ё фикру ҳиссиёташ дар шеър ифода ёфтааст. Қ. л. дар асоси таҷрибаю мушоҳидаҳои муаллиф буньёд шавад ҳам, он аз доираи шахсияти муаллиф ҳамеша берун мебошад. Ба ин маънӣ шахсияти шоир прототиперо мемонад, ки дар асоси он …

ҚАҲРАМОНИ АДАБӢ, иштироккунандаи асосии воқеаҳои асари бадеист, ки дар инкишофи воқеаҳо, хати сюжет таъсир дошта, хулчу хислаташ ҳартарафа тасвир мешавад. Баробари Қ. а. мафҳумҳои персонаж, характер, тип ва образи бадеиро истифода мебаранд, вале бештар зимни Қ. а. шахсоне дар назар дошта мешаванд, ки хислатҳои ботинию зоҳирӣ, мубориза ва мақсаду мароми …

ШЕЪРИ САФЕД, осори манзуми ҳиҷоӣ ва ҳиҷоию оҳангӣ (силабию тоникӣ)-ро гуянд, ки аз қофия озоданд, вале мисраъҳо байни ҳамдигар мувозинат доранд. Ш. с. бинобар қофия надоштан аз системаи муайяни банду байт низ орист. Аз шоирони Ғарб У. Шекспир Ш. с.-ро фаровон истифода бурдааст. А. С. Пушкин «Борис Годунов» ва «Фоҷиаҳои …

ШЕЪРИ ОЗОД, верлибр, системаи махсуси назм, ки қонуниятҳояш пурра муайян нашудаанд. Ш. о. аз наср асосан бо он фарқ мнкунад, ки мисраъҳояш ба шакли шеър навишта шудо, байни худ ҳамоҳангӣ ва қофияи номураттаб доранд, ба тақтеъҳои нисбатан мувози тақсим мешаванд. Аз лиҳози сохт Ш. о. аз бандҳое таркиб меёбад, ки …

«ШЕЪРИ НАВ» истилоҳест барои ифодаи равияву тамоюлоти навҷуӣ дар қолаб, вазну қофия ва маҷмуи образҳои шеърӣ муосири форсизабонон. Дар нимаи с-ҳои 50 дар адабиётшиносӣ ва танқиди адабии Эрон пайдо шуда, сипас дар Афғонистон ва Тоҷикистон низ маъмул ва муддате боиси баҳсу мунозираҳои тунду тез гардид. Оғози ҷараёни «Шеъри навр»-ро ба …

ШЕЪР (ар. — дарьёфтан, фаҳмидан, донистан), каломест мавзуну қофиядор. Шеър яке аз навъҳои асосии адабиёт буда, бо, тартибу низоми сухани бадеӣ аз наср фарқ мекунад. Шеър дар ибтидо гуфтори мавзуну савтии инсон буда, асосан барои иҷтимоъ гуфта мешуд. Шеър ҳолати гуяндаро дар шакли ниҳоят амиқу нотакрор инъикос менамояд, ки наср …