Теги: Маориф

МАКТАБИ  БЕДИЛ, равияи адабие дар адабиёти асрҳои 18—19 ва аввали асри 20 тоҷик, ки дар Осиёи Миёна ба амал омада процесси адабии ин давраҳоро фаро гирифт. Бедил бо истеъдоди фавқулодаи бузурги худ анъанаҳои адабиёти классикии форс-тоҷикро омӯхта, вобаста ба таҳқиқи воқеияти Ҳиндустон паҳлуҳои ғоявии ин адабиётро ба тарзи хос инкишоф …

Мактаби биологӣ, ҳаёти ҷамъиятӣ инсониро дар асоси қонунҳои биология (мубориза баҳри зиндагӣ, интихоби табиӣ, таркиби ҳуҷайравии организм ва ғ.), инчунин истифодаи идеяҳои мальтусчигӣ ва нажодпарастӣ таъбир менамояд. Кӯшиши таъбири ҳодисаҳои ҳаёти ҷамъиятӣ дар асоси биология ғайриилмист. В. И. Ленин қайд карда буд, ки ба соҳаи фанҳои ҷамъиятӣ кӯчонидани мафҳумҳои биологӣ …

МАЛАКА, тарзу усулҳои устуворӣ мустаҳкам гардида (автомати)-и иҷрои амал. Малака дар натиҷаи машқу такрори зиёд ҳосил мешавад. Малакаҳо ҳар қадар мукаммалтар шаванд, процесси кор ҳамон андоза самарабахш мегардад. Зеро шахсе, ки дар иҷрои ин ё он кор (рондани трактор, аз ёд кардани шеър, навиштани мақола ва ғ.) Малака пайдо кардааст, …

МАДРАСА (арабӣ — ҷои дарс хондан, дарсхона), таълимгоҳе, ки толибон таҳсили илм мекунанд, дониши худро такмил медиҳанд. Ба шаҳодати муаррих Наршахӣ нахустин Мадрса дар Бухоро пайдо шуда, соли 937—938 аз сӯхтор нобуд шудааст. Дар ҳудуди асрҳои 11—12 дар кишварҳои ғарбии олами ислом ҳам таъсис ёфтани Мадраса ба фаъолияти ҳукуматдорони салҷуқӣ, …

МАКТАБИ ДУНЯВӢ – мактабе, ки маълумоти дуньявӣ медиҳад. Мактаби дунявӣ ҳангоми аз муассисаҳои динӣ ба ихтиёри давлат гузаштани мактабҳо ба вуҷуд омад. Аввалин мактабҳои дуньявӣ асри 14 дар Англия ва асри 16 дар Германия таъсис ёфтанд. Мактабҳои усули нав (нигаред Мактаби усули ҷадид), мактабҳои русии маҳаллӣ хусусияти Мактаби дунявӣ доштанд, яъне …

ЛУҚМОНИ ҲАКИМ – ҳакими афсонавиест, ки ба образи бадеӣ табдил ёфтааст. Дар эҷодиёти даҳонакии халқи тоҷик, хусусан дар ҳикояву афсонаҳои реалию маишӣ ва нақлу ривоятҳо мавқеи ин образ хеле ка­лон аст. Аз рӯи тасвирӣ асарҳои халқӣ Луқмони Ҳаким шахси фозил ва донишманди бузурге мебошад. Вай инчунин табиби ҳозику пурдонест, ки …

МАВЗӮЪ – калимаи арабӣ буда маънояш «вазъ кардашуда» мебошад. Дар забони руссӣ мавзӯъро «Тема» мегӯянд ва ба забони англисӣ «Object» ё «Subject» мегӯянд. Ба Мавзӯъ объекти тасвири бадеӣ, доираи ҳодисаҳои ҳаёт, ки нависанда ё рассом дар асараш тасвир намудааст. Мавзӯъ бо мундариҷаи ғоявӣ алоқаи узвӣ дошта, масъалаи асосии асарро низ …

МАЛИКУШШУАРО – ин унвови фахрии расмие, ки дар доираҳои адабии дарбор ба шоирони маъруфу машҳур дода мешуд. Шоироне, ки ба унвони Маликушуарро сазовор гаштаанд, нисбат ба дигар шоирону нависандагон мартабаи болотаре доштанд ва аз наздикони шоҳ ба ҳисоб мерафтанд. Бахшидани унвони Маликушуарро аз давраи ҳукмронии Ғазнавиён (султон Маҳмуд) шурӯъ шудааст. …

МАКТАБИ  МИНЁТУРИ  БУХОРО, яке аз сабк ва мактабҳои минётурнигории Осиёи Миёна, ки дар Бухоро ташаккул ёфтааст (асрҳои 16— 17). Осори нисбатан қадимтари Мактаби минётураи Бухоро ба солҳои 20—30 асри 16 тааллуқ дорад, ки дар китобхонаи Убайдуллоҳхон эҷод шудаанд. Аксари намояндагони Мактаби минётураи Бухоро минбтурнигороии таҳҷоӣ, инчунин мусаввирони аз Ҳирот омада …

МАКТАБИ УСУЛИ ҶАДИД – навъи мактаб, ки бар хилофи мактаби кӯҳнаи динии мусулмонӣ ба ҷуз улуми динӣ роҷеъ ба забони модарӣ, таърих, арифметика, география, табииёт ва ғайра маълумот медод. Мактаби усули ҷадид баъди ба Россия ҳамроҳ шудани Осиёи Миёна ва кушодани мактабҳои русӣ дар шаҳрҳои собиқ кишвари Туркистон ва шиносоии одамони …