Теги: ахлоқ

САХОВАТ (арабӣ — кушодадастӣ, ҳимматбаландӣ, каримӣ), як навъ сифати ахлоқиест, ки истифодаи оқилонаю беғарази дороии шахсро нисбат ба дигарон ифода мекунад. Мутафаккирони асрҳои миёнаи Шарқ дар афкори ахлоқии худ одамонро ба саховатмандӣ даъват намуда, образҳои намунавӣ (ба мисли Ҳотами Той) эҷод кардаанд. Ҳусайн Воизи Кошифӣ Саховатро сабаби некномӣ ва са- …

САОДАТ (— хушбахтӣ, некбахтӣ, бахтиёрӣ), мафҳуми ахло- қиест, ки вазъу рӯҳия ва қаноатмандии ботинии инсонро нисбат ба натиҷаҳои фаъолияту амалаш дар ҳаёт ифода мекунад. Саодат яке аз шаклҳои ҳиссию эҳсосии идеал буда, мафҳуми он на фақат ҳолати конкретии объективӣ ё субъективии шахс, балки тасаввури ҳаёти хушбахтонаро низ инъикос мекунад. Аз …

ТАМКИН (арабӣ— виқор, эътибор, вазнин), сифати ахлоқист, ки худдорӣ, устуворӣ, қудрату тавоноӣ, шавкату виқорро ифода мекунад. Тамииз маънои амири нафсу эҳсоси худ будан, кирдори хешро ба касби мақсад мутеъ намудан, мушкилиҳоро бардошту бартараф карда тавонистан, ба ғояву роҳи пешгирифта содиқ монданро дорад. Тамкин дар таълимоти ахлоқӣ ҳамчун шуҷоату қаҳрамонӣ, хислати …

ҚАНОАТ қонеъ будан, ризомандӣ. Як сифати ахлоқиро гӯянд, ки ба андак чиз ризо буданро ифода мекунад. Қ. ҳангоми ташаккули афкори тасаввуфӣ дар асрҳои миёна аҳамияти хосса дошт. Зоҳидон ҳангоми гушанишинӣ қаноатмандиро пеша намуда, ба он ҳарисиро муқобил гузоштаанд. Қаноатмандӣ сифати хуби ахлоқӣ бошад ҳам, одамонро ба мутеӣ даъват мекард ва …

XОKCOPӢ- тавозӯъ, фурутанӣ, сифати неки ахлоқиро гӯянд, ки муносибати шахсро ба атрофиён ифода мекунад. Худро аз дигарон бартару афзал нашуморидан, ба талаботи ҷамъият тобеъ будан, эҳтиёҷи шахсиро бо шароити ҳаёти моддию маънавӣ мувофиқ намудан, эҳтироми атрофиёнро ба ҷо овардан, ба камбудии ночизи дигарон хурдагирӣ накардан, нисбат ба худ серталаб будан …

СИФАТҲОИ МАЪНАВӢ, мафҳуми ахлоқиест, ки бо ёрии он ҷиҳатҳои умумии хулқи одамон дар ҳаёти ҷамъиятӣ муайян мешавад. Сифатҳои маънавии инсон — олиҳиммахӣ, накӯкорӣ, саховатмандӣ, фурӯтанӣ, росткорӣ, аҳдшиканӣ, хасисӣ, мағрурӣ, ва ғайра хусусияти умумии ҷиҳатҳои гуногуни фаъолиятро ифода карда, ҳамчун хосияти ахлоқии фарди муайян низ тавсиф мешаванд. Масалан, мафҳуми «росткорӣ» ҳамчун …

СИДҚ (арабӣ — ростӣ, дурустӣ), сифати ахлоқиеро гӯянд, ки рафтори шахс ва мутобиқати ҳукмро ба воқеа ифода монамояд ва дар фаъолияти фикрии шахси ба дурустии эътиқодаш имони комилдошта зоҳир мешавад. Сидқ ба кизбу дурӯғгӯӣ муқобил гузошта шуда, хусусияти фаъолиятро не, балки мутобиқати онро нисбат ба заминаҳои фикри бавуҷудомада муайян мекунад …

МУНОФИҚӢ (аз арабӣ — дурӯя), аз сифатҳои манфии ахлоқ, ки ба ростӣ, покӣ ва самимият зид аст. Мунофиқӣ дар ҷамъияте, ки беадолатии иҷтимоӣ ва антагонизми синфӣ ҳукмрон аст, ҳодисаи муқаррарӣ ба шумор меравад. Мунофиқӣ дар натиҷаи номувофиқии муносибатҳои иҷтимоӣ ва ифодаи идеологии онҳо ба амал меояд. Барои ҷамъияти капиталис­тии ҳозира …