Теги: Ботаника

ХУБАК, чурак, чирак (Fraxinus raibocarpo), як навъ буттаест аз оилаи зайтуниҳо. То 6 м қад мекашад. Баргаш пармонанд (аз 3 ва 5-то баргча иборат аст); баргчааш байзашакл, бедандонаи чармгун (дарозиаш то 6 см, бараш то 4 см).Гулаш 4-баргаи сафед, дуҷинса, мевааш досшакли қанотакдор (дарозиаш то 3 см, бараш 1,5 см). …

ХОРИ ЧОРСАР, палиурус (Ра-liurus jpina), як навъ буттаи сершоху серхорест (аз оилаи Rhmnaceae. То 1,2 м қад мекашад. Xори чорсар дар шароити табии Тоҷикистон аз тухм зиёд мешавад. Тухмаш моҳи май мерўяд. Қади Xори чорсари 20— 25 сола ба 2 м мерасад. Дар нишебиҳои куҳҳои Ҳисор (ҳавзаи д. Варзоб) ва …

ХОРИ ХАРАК, Xаракхор (Ecfoi-пора), як ҷинси гиёҳҳоро (аз оилаи мураккабгулҳо) гуянд. Баргаш чарммонанд, панҷашакл ё паршакл, хордор, гулаш найчашакл, кабуд, хокистарранг ё сафед. Дар Тоҷикистон қариб 10 намуди Xори харак (дар нишебиҳои серсангу шағали доманакуҳ ва миёнакуҳҳо, минтақаҳои дашту биёбон) нуму меёбад. Аз меваи баъзе намудҳои Xори харак алкалоиди эхинопсин …

ХОРИ САГАК, гармалаф, сагакхор (Bldiens triparti), гиёҳи яксолаест аз оилаи мураккабгулҳо. Пояаш рост, сершох, аз 30 то 150 см қад мекашад. Баргаш 3— 5 парра (дарозиаш 3—7 см); гулаш майдаи зард; мевааш хоракҳои каҷ дорад, ки ба либос ё пашми ҳайвонот мечаспад; вазни 1000-тоаш 2 —3,5 г. Xори сагак аз …

ХОРИ МОРАК, моракхор (Cir-sium), гиёҳест аз оилаи мураккабгулҳо. То 1—4,5 м қад мекашад. Баргаш пармонанди паррадор, гулаш найчашакл, гуногун ранг (сурх, зард, сафед ва ғ.). Дар СССР 113 намуди Xори морак дар ҳама ҷо (ғайр аз минтақаҳои қутбӣ, камборшӣ ва биёбон), аз ҷумла дар Тоҷикистон (6—7 намуд) месабзад, С. turcestanicum …

ХОРИ ГУРГАК, гургакхор (Cnicus benedictus), як навъ гиёҳро гўянд (аз оилаи мураккабгулҳо). Пояаш рост, 5-қирра, сёршох, каме часпак. Аз 20 то 70 см қад мекашад. Баргаш дарозрўя (то 20 см), паррадор, серпат ва хордор. Гулаш майдаи найчашакл, зардтоб. Хўшагулаш «сабадак» (диаметраш то 2 см). Тухмаш дорчинии зардтоб; вазни 1000-тоаш 23—27 …

ХОРИ КАРРОК, алохор, бозовард, кукухорак (Silybum ma-rianum), гиёҳест аз оилаи мураккабгулҳо. Пояаш рост, одатан бешоха; 60—160 см қад мекашад. Баргаш калони хордор рахҳои сафед дорад. Хўшагулаш «сабадак»-и калон, дар нуги поя ҷой гирифтааст; гулаш майда, найчашакли арғувонист. Донаш зардтоб, ҷилодор. Одатан моҳҳои май — июн гул мекунад, авг.—сент. тухм мебандад. …

ХОРБЎPC, хорарча, балхарча (luniperus turcestanica), дарахти сўзанбарги ҳамешасабз аз оилаи сарвҳо. Баландиаш 10—18 м мешавад. Дар нишебиҳои қ-кқҳҳои Қурама, Туркистон, Зарафшон, Қаротегин, Пётри I месабзад. Чуби Xорбўрс хушбўй буда, дар атторӣ истифода мешавад. Ниг. низ Арча.

ХОМТОК, як навъ тадбири агротехникии парвариши токро гўянд, ки бо мақсади боз доштани рушди навдаҳо мегузаронанд. Xомток ба қувват гирифтану расидани навда ва ширагирии амур мусоидат мекунад. Xомтокро мувофиқи шароити маҳаллу токзор ва навъҳои ангур одатан пеш аз гул ё баъди гул (Хомтоки якум) ва июн — июл, вақте ки …

ХОКШИР (Erysimun), як ҷинси гиёҳҳои як, ду ё бисёрсолаест аз оилаи чилликгулҳо. Баргаш яклухт, гулаш зард, баъзан бунафш ё сафед. Мевааш ғилофаки сертухм. Тухмаш майдаи зарди дорчинӣ (вазни 1000-тоаш 0,25—0,3г). Май-июн гул мекунад. Дар Тоҷикистон Xокшир (11 намуд) асосан дар мавзеъҳои миёнакӯҳ, баъзе намудҳояш (Е. hieracifolium, Е. sisumbrioides, humillimum) дар …