Нуриҳои органикӣ

Нуриҳои органикӣ, нуриҳоест, ки дар таркиби худ дар шакли пайвастҳои органикӣ моддаҳои ғизоии пайдоишашон набототӣ ё ҳайвонотӣ доранд. Масалан, пору, торф, компост, нуриҳои сабз, партови саноатҳои хӯроуворӣ, пӯсту чарм ва ғайра. Нуриҳои органикӣ аз таъсири микроорганизмҳои хок вайрон шуда, пайвастҳои минералии азхудшавандаи N, Р, К, Са, S ва дигар элементҳо, инчунин гумус ҳосил ме- кунанд. Гази карбонате, ки ҳангоми ваӣроншавии Нуриҳои органикӣ ҳосил меша­вад, ҳавои хок ва қабати ба замин наздики атмосфераро аз карбони ри­зоӣ бой мекунад.

Истифодаи мунтазами Нуриҳои органикӣ хосиятҳои физикию химиявӣ, химиявӣ ва низоми обу ҳавои хокро беҳ намуда, фаъолияти микроорганизмҳои фоиданок (азо– тандӯэҳо, аммонификаторҳо ва ғайра)- ро метезонад. Гардиши моддаҳои ғизоӣ (хок — растанӣ — ҳайвонот — хок) асосан ба воситаи Нуриҳои органикӣ ба амал меояд. Нуриҳои органикиро пеш аз шудгор ва баъзан ҳангоми култивасия (аз 15 то 60 тонна/гектар) ба хок меандозанд; ба сабзавот ва канаб 80—100 тонна/гектар.

Нуриҳои органикӣ ҳосили 1 гектар картошкаро 50—60 сентнер, сабзавотро 60—100 сентнер ва ғалладонаро 6—7 сентнер зиёд менамояд. Дар дунё ба замин соле 3—4 миллиард тонна (баробари 15—20 тонна N, 3—4 миллион тонна Р₂0₅ ва 18— 24 миллион тонна К]0) ва аз ҷумла дар СССР зиёда аз 500 миллион тонна Нуриҳои органикӣ меандозанд.

Адабиёт: Применения органических удоб­рений, Москва, 1971.