Малтус Томас Роберт

МАЛТУС (Mallhus) Томас Роберт (17. 2. 1766, Рукори назди Гилфорд—23. 12. 1834, назди Бата), иқтисодчии англис, рӯҳонӣ, яке аз асосгузорони иқтисоди сиёсии вульгарӣ ва мальтусчигӣ. Мальтоиҳо манфиати синфҳои ҳукмронро ҳимоя намуда, ба ғояҳои социализми хаслии У. Годвин, афкори прогрессивии идеологҳои Револютияи буржуазии Франция Мальтоиҳо Кондорес, Ж. Ж. Руссо ва дигар қатъиян муқобил баромад. Мальтоиҳо дар асари «Таҷриба дар бораи қонуни солӣ» (1798) кӯшиш кардааст, ки камбағалӣ ва бекории меҳнаткашонро ҳамчун натиҷаи «барзиёдии мутлақи одамон» ва таъсири «қонуни табиии аҳолӣ» шарҳ диҳад.

Малтус таълим медод, ки барои аз қашшоқӣ наҷот додани мардум никоҳу таваллудро ба «низом» даровардан ва шумораи аҳолиро ба таври табиӣ (гуруснагӣ, беморӣ, ҷанг) идора кардан лозим аст. Назарияи «маҳви башар»-и Мальтоиҳо зуҳуроти сиёсати мустамликавии империализм буд. Мальтусчиёни ҳозира ҳам кӯшиш мекунанд, ки зиддиятҳои иҷтимоиро бо роҳи демографӣ ва ҷанг ҳал намоянд.

Мальтус назарияи арзиши меҳнати Д-Рикардоро рад карда, арзиши молро ба ҳарчи истеҳсолот баробар дониста, фоидаро иловаи номиналӣ нисбат ба арзиши мол меҳисобад. Мальтус фоидаро аз меҳнат ҷудо намуда, кӯшиш мекунад, ки на арзиши изофа, балки ба нархи қимат фурӯхта шудани молро чун фоидаи капиталистӣ нишон диҳад. Малтус дар ин асос назарияи вульгарии мубодилотро инкишоф додааст. К. Маркс қайд кардааст, ки Мальтус «… бар хилофи оммаи халқ, бар хилофи пролетариат» аз ҷиҳати иқтисодӣ манфиатҳои ягонаи буржуазияи саноатӣ ва аристократияи заминдорро ҳимоя кардааст. (Маркс К. и Энгельс Ф., Соч., 2 изд., т. 26, ч. 2, стр. 121).