Техника

ТЕРМОГРАФ (аз термо… ва …ераф), асбоби метеорологиест, ки тағйири ҳароратро ба таври автоматӣ сабт мекунад. Тарзи кори термограф ба деформация шудани пластинка (лавҳача)-и биметаллии элементи ҳассос ва тағйири ҳарорати ҳаво асос ёфтааст. Тағйири ҳарорат дар лентаи коғазии асбоби худнавис ба қайд гирифта мешавад. М. Ҳотамов.

ТЕРМИНАЛ (аз лотинӣ — марбут ба охирин) дар техникаи ҳисоб (олати терминал, пулти абонентӣ), як олати системаи ҳисобро гӯянд, ки барои ба система даровардану аз он баровардани информация (масалан, ҳангоми кори одам бо ЭВМ) таъин шудааст. Ҳоло Терминалҳоро дар беморхона, китобхона, муассисаҳои савдо, меҳмонхона, касса ва ғайра истифода мебаранд.

ТЕРАОММЕТР (аз юнонӣ  – зиштрӯй, ом ва ..метр), асбобест барои муайян кардани муқовиматҳои баланд.

ТЕПЛОХОД, як навъ киштиест, ки тавассути муҳаррики дарунсӯз ба ҳаракат оварда мешавад. Теплоходҳо бори аввал дар Россия барои кор дар дарёи Волга сохта шуданд: талкерҳои винтии «Вандал» (1903), «Сармат» (1904), ядаккиштии «Мысл» (1907) ва ғайра; барои кор дар баҳри Каспий танкери «Дело» (1908) бунёд гардид. Нахустин киштии (теплоходи) зериобии «Минота» …

ТЕПЛОВОЗ, локомотивест, ки муҳаррики дарунсӯз дорад; қувваи муҳаррик тавассути таҳвили қувваи (механикӣ, гидромеосаникӣ ё электрӣ) ба чархҳо дода мешавад. Ғояи истифодаи муҳаррики ҳароратӣ дар локомотив охири асри 19 пайдо шуд. Муҳаррики намунавии дарунсӯзро инженери рус В.         И. Гриневецклй солҳои 1908—12 сохт. Инженери советӣ А. Н. Шелест соли 1922 тепловози конструкцияаш …

ТЕПЛОТЕХНИКА, як соҳаи илму техникаро гуянд, ки ба масъалаҳои ҳосил ва истифода кардани гармӣ машғул аст. Гармӣ асосан дар процессҳои элергетикӣ ва технологӣ истифода мешавад. Дар процессҳои энергетикӣ гармиро тавассути муҳаррикҳои ҳароратӣ (нигаред Муҳаррики дарунсӯз, Турбинаи буғӣ Турбинаи газӣ) ба кори механикӣ табдил медиҳад. Кӯраҳои саноати металлургия, химия ва коркарди …

ТЕОДОЛИТ, асбоби геодезист барои чен кардани кунҷҳои уфуқӣ (горизонталӣ), амудӣ (вертикалӣ) ва муайян намудани самтҳо ҳангоми суратгириҳои топографӣ, геодезӣ ва маркшейдерӣ. Асоси теодолитро доираҳои горизонталӣ ва вертикалие ташкил медиҳанд, ки дорои тақсимоти дараҷавидан. Теодолит бештар бо олоти гуногун (ориентир — буссол, маркаи визирӣ, масофасанҷи оптикӣ ва ғайра) ҷиҳозонида мешавад. Теодолитҳо …

ТЕНЗОМЕТР (аз лот. 1епзиз — бошиддат, таранг ва …метр), асбобест барои тадқиқи тақсимоти деформация дар деталҳои мошин, конструксияҳо ва иншоот. Бо тензометрҳо материалҳоро низ месонҷанд. Тензометрҳо механикӣ ва электрӣ мешаванд. Тензометрҳои механикӣ системаеро мемонад, ки аз камбинацияҳои фашангҳаи гуногун, асбобу афзори ҳисоб ва сабткунанда иборат аст; асосси барои муайян кардани …

ТЕНЗОДАТЧИК асбобест, ки деформасияҳои ҷисмҳои сахтро ба сигнали алектрӣ табдил медиҳад; қисми асосии тензометр мебошад. Кори тензодатчики муқовимат ба хусусияти ҳангоми деформасия (кашиш ё фишуриш) тағйир ёфтани муқовимати электрии сими (фолгаи) металлӣ асос карда шудааст. Сохти тензодатчики муқовимат панҷараи сомин (аз нонотантан, хӯлаҳо дар асоси никел ва молибден, нихроми легиронида …

ТЕЛЕФОНИЯ, язе соҳаи илму техникаро гӯянд, ки роҳҳои алоқаи телефониро тадқиқ мокунад ва барои татбиқи онҳо дастгоҳҳои лозимаро таҳия месозад. Телефония ҳамчун фанни илмию техникӣ иҷрои вазифаҳои зеринро ба ӯҳда дорад: омӯзиши хусусиятҳои майдони садо, ки тавассути он таъсири мутақобили узвҳои нутқ, сомеи одам ва табдилдиҳандаҳои электрию акустикӣ (телефон., микрофон) …