Ҷамъият

ТОҲИРИЁН сулолае, ки солҳои 821—873 дар давлати Тоҳириён ҳукм рондааст (нигаред давлати Тоҳириён). Асосгузораш Тоҳир Ибни Ҳусайн. Ворисон ва солҳои ҳукмрониашон; Талха (822—828), Абдуллоҳ (828—844), Тоҳири II (844—862), Муҳаммад (862—873). Н. Неъматов.

ТОТОРҲО, миллат, аҳолии асосии Ресспубликаи Автономии Совети Сотсиалистии Тотористон (1642 ҳазор нафар, 1979); дар бисёр ноҳияҳои дигари СССР низ (6317 ҳазор наф), аз ҷумла дар Ресспубликаи Совети Сотсиалистии Тоҷикистон— 80 ҳазор нафар (1979) зиндагӣ мекунанд. Ба Тоторҳои Астрахань, Қрим, Сибир ва ғайра ҷудо мешаванд. Забонашон ба гурӯҳи туркии забонҳои оилаи …

ТОТЕМИЗМ (аз забони оҷибве от-отем — авлоди ба вай мансуб), маҷмӯи эътиқод, асотир, расму оини авлодию қабилавии ба қаробати гурӯҳҳои аҳолӣ ва тотемаҳо вобастаро гуянд. Ҳар қавм ё авлод тотеми хос (як намуди ҳайвонот ё растани ва гоҳо падқдаҳои табий ё ашёи беҷон)-и худро дошт. Онро куштан, хӯрдан мумкин набуд, …

ТОРТУҚ (туркӣ — ҳадя, тӯҳфа, пешкаш, новол), ҳадяест, ки ҳар сол ду бор ҳокимони вилоятҳо (беку мир ва ғайра) ба хон (амир) мефиристоданд: дар оғози баҳор (вақти саршавии киштукор) ва тирамоҳ, ки онро туқсон мегуфтанд. Дар охири ҳар соли шамсӣ, баъди ҷамъоварии хироҷ ва ҳисоботи ҳамаи амалдорон ҳокимони вилоятҳо ба …

ТОКДОРӢ, токпарварӣ, 1) як соҳаи ҳоҷагии қишлоқро гӯянд, ки ба парвариши ток машғул аст. Токдорӣ аҳолиро бо ангуру мавиз ва саноати майкашию консервро бо ашён хом таъмин менамояд. Токдорӣ аз қадимулайём маълум аст. Дар давраи энеолит ва асри биринҷӣ токи худруи европоиро мепарваридаанд. Дар ҳудуди Закавказия, Осиёи Миёна ва ноҳияҳои …

ТОВОНИ ҶАНГ, дар ҳуқуқи байналхалқӣ, мувофиқи шартномаи сулҳ ё дигар актҳои байналхалқӣ ба давлати зарардида баргардондани товони зиёне, ки давлатҳои ҳуҷумкунанда ба он расондаанд. Ҳаҷм ва хусусияти Товони ҷанг мувофиқи зиёни моддӣ муайян мешавад. Нигаред низ Контрибуция.

ТИРКАШТЕППА, ёдгории бостонии асрҳои 3—6 мелоди дар птш Табошари шаҳри Чкалови вилояти Ленинобод, ҳудуди давлати қадими Илоқ. Тиркаштеппаро солҳои 1980—81 бостоншиносон Е. Д. Салтовская ва Ӯ. Пӯлодов тадқиқ намуданд. Тиркаштеппа дар теппаи баланд аз хишти хом ва похса бино ёфтааст. Аа Тиркаштеппа се қабати маскун кашф шуд. Аз бинои қабати …

ТИРБОРОНИ ЛЕНА, тавассути қӯшунҳои ҳукумати подшоҳи ҷазодиҳии корпартофтагонеро гӯянд, ки барои ҳабс шудани аъзоёни комитети корпартоӣ ба тариқи эътироз намоиш барпо карда буданд. Тирборони Лена 4 (17) апрели 1912 рух дод. Дар натиҷа 270 кас кушта ва 250 нафар ярадор шуд. Тирборони Лена такони бузурге барои инкишофи руҳияи революционӣ дар …

ТИПОГРАФИЯ (аз юнонӣ typos — нишона, пай ва …графия), муассисаи полиграфӣ, ки асосан маҳсулоти чопӣ мебарорад. Дар Типография чопи ранга ва чопи баланд истифода мешавад. Типографияҳои бузургро (яттифоқӣ ва республимавӣ), ки ду ё се навъи чоп доранд, комбинати полиграфӣ (масалан) комбинатҳои полиграфии Минск, Саратов, Калинин, Ярославл ва ғайра) меноманд. Агар …

ТИБЕТИҲО (худ пёба гӯянд), халқест, ки асосан дар Хитой (раёни мухтори Тибет, музофотҳои Гансу, Циихай, Сычуан, Юннан), қисман дар Ҳиндустон, Непал, Бутан зиндагӣ мекунад. Тибетиҳо вобаста ба маҳалли истиқоматашон амдона (Цинхай), камба ё кхампа (Сичуан ва ноҳияҳои ҳамсояи Тибет) ва ғайра ном гирифтаанд. Шумораашон тақрибан 4,5 млн нафар (1978). Тибетиҳо …