Биология

Нилуфар, 1) нилупал, ним­фея (Nymphaea), ҷинси растаниҳои обии бисёрсолаест аз нилуфариҳо. Баргаш калон (диаметраш то 40 сантиметр), дилшакл, думчааш дароз, гулаш калон (диа- метраш то 20 сантиметр), сергулбарги рангоранг, мевааш мудаввари сертухм. Дар дунё 40 намуди Нилуфар мерӯяд. Дар СССР 3 намудаш месабзад; Н.илуфари сафед (N. alba), Нилуфари сапсафед (N. …

Нилак (Amorpha), ҷинси раста­ниҳои буттаӣ ва нимбутта, мансуби лӯбиёиҳо. Барги тоқа-тоқаи паршакли мураккаб, гули майдае дорад, ки дар хӯшагул ҷойгир шудааст. Қа­риб 20 намудаш дар Америкаи Шимолӣ паҳн шудааст. Аксари намуд­ҳои онро дар боғҳои ботаникии СССР парвариш мекунанд. Аз онҳо A. fru- ticosa чун растании ороишӣ парва­риш мешавад. Вай растании …

Несчанголҳо (Chelicerata), зертипи ҳайвонҳои бемӯҳра, аз типи буғумпойҳо. Баданашон аз сарсина (просома) ва 6 узви иловагӣ — чанголҳо, педипалпҳо,  4 ҷуфт пой ва шикамча (опдстосома) иборат аст. Боқимондаҳои Нешчанголҳои мурдарафтаи обӣ аз давраи кембрий ва хушкигард аз давраи девон маълуманд. Нешчанголҳо ба ду синф — тортанакшаклҳо ва найзадумҳо ҷудо мешаванд.

Нешзанӣ, нешзанни тухм, рушди тухм, просесси аз ҳолати оромӣ ба фаъолияти пуршиддати ҳаётӣ гузаштани тухм, ки дар натиҷаи он чунин сабзида, навниҳол ташаккул меёбад; марҳалаи ибтидоии онтогенези растанӣ мебошад. Нешзанӣ фақат ҳангоми будани миқдори кофии намӣ, оксиген, ҳарорати муайяни гармӣ ва баъзан режими муайяни рӯш­ной ба амал меояд. Нешзанӣ бо …

Неш, узви нӯгтези модинаи пардаболҳо аз асрқатори Aculeata. Неш дар интиҳои шикам воқеъ аст. Ҳангоми оромӣ он дар охири шикам дар ғилофаки махсус ҷойгир буда, дар вақти таҳдиди хатар ё ҳамлаорӣ ба сайд аз ғилофак берун меояд ва ба бадани душман ё сайд мехалад. Дар ин маврид ба воситаи сӯрохи …

Нематосидаҳои, нематисидаҳо (аз нематодаҳо ва лотинӣ саеdo — мекушам, маҳв мекунам), моддаҳои химиявӣ барон маҳви нематодаҳои растанихӯри зараррасон. Махсусан Нематосидаҳои хлорпикрин, бромиди метил, немагон, препаратп ДД, карботион, ки хусусияти фумигантӣ (ҳангоми дар ҳолати газу бут ба воситаи узвҳои нафас ба организми немато­да дохил шудан заҳролуд мекунад) доранд, пайвастҳои фосфорорганикии контактӣ …

Нематодаҳо (Nematoda), лӯндакирмҳо, синфи кирмҳо аз типи нахустковокҳо. Қариб 500 ҳазор намудашон дар тамоми дунё паҳн шудаанд. Дарозии танашон аз якчанд ҳиссаи мм то 8,5 метр мешавад. Нематодаҳо, Нематодаҳои ғайрипаразит: 1 — Mononchus раpillatus (дарраяда); 2—Steinerla mirabllis. Паразити ҳайвонот ва одам; 9 — Tetrameres sp. (а — модина, б — …

Нематодаи шолӣ, лӯндакирми паразит аз оплан Tylenchidae, ки касалиҳои шолӣ (масалан, урфу)-ро ба вуҷуд меорад. Дарозиаш 0,7—1,2 милиметр (модинааш 0,6—1,1 милиметр). Дар Ҳиндустон (Бангола ва дигар музофотҳо), Миср, мамлакатҳои нимҷазираи Малак­ка ва ғайра паҳн шудааст. Дар СССР (зараррасони карантинӣ) нест (1978). Дар бари барг, зери пулакчаҳои хуша ва нуқтаҳои сабзиш …

Нематодаи гандум (Anguina tritici), кирмчаест, ки касалии ангуллюлинози гандумро ба вуҷуд меорад. Ба ҷав, ҷавдор, сулӣ ва ғайра низ зарар мерасонад. Нематодаи гандум дар Доғистон, Арманистон, Озарбойҷон, Гурҷистони Шарқӣ, кишвари Краснодар, инчунин дар Осиёи Миёна, аз ҷумла дар Тоҷикҷистон вомехӯрад. Растанӣ ҳангоми аз Нематодаи гандум осеб дидан тамоман аз сабзиш …

Нектон (аз юн. nektos — шиновар), маҷмӯи ҳайвонҳое, ки дар об зиндагӣ карда, хуб шино мекунанд. Ба Нектон моҳӣ, калмарҳо, белпойҳо, морҳои обӣ; сангпушт, пингвин ва ғайра мансубанд. Узвҳои ҳаракати онҳо нағз инкишоф ёфтааст.