Таджикистан – Энциклопедия на таджикском языке КИТОБАМ
АБДУСАЛОМОВ Ислом Абдураҳмонович (таваллуд 13.2.1929, Самарқанд), парандашинос, доктори илмҳои биология (1972), профессор (1983), академики Академияи Илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон (1997), Арбоби шоистаи илм ва техникаи Тоҷикистон (1996).
Хатмкардаи факултети биологияю хокшиносии Университети давлатии Ӯзбекистон (1950). Ассистента кафедраи зоологияи мӯҳрадорони факултети биологияи хамин донишгох дар шаҳри Самарканд (1950-54), аспирант (1954-63), ҷонишини директор (1963 – 67), директор (1967 – 72 ва 1986 – 92)-и Институти зоология ва паразитологияи ба номи Е. Н. Павловскийи Академияи Илмҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон. Аз соли 1992 директори фахрии хамин институт. Абдусаломов мутахассиси варзидаи соҳаи зоология, орнитология, мухофизати олами хайвонот ва захираҳои табиӣ мебошад. Оид ба фауна ва экологияи парандаҳои водии Зарафшон, Помир, Бадахшон, Тоҷикистони Марказӣ ва Ҷанубӣ маводи сершумор ба даст овардааст.
Яке аз самтҳои асосии пажӯҳишҳои Абдусаломов кучи парандагон мебошад. Ӯ мукаррар намуд, ки рохи парандаҳои кӯчӣ ба Тоники стон ду самта асосиро ба ҳам алоқаманд месозад: 1) минтақаи Сибири Ғарбӣ – Африкаи Марказию Шарқӣ, нимҷазираи Арабистон; 2) мамолики Осиёи Ҷанубӣ – Ҳиндустон, Покистон, Афгонистон. Бо ташаббус ва иштароки бевоситаи Абдусаломов «Китоби сурхи Тоҷикистон» (1988, 1997) ба табъ расидааст, ки 226 намуди растаниҳои камёфт, 58 намуди ҳайвоноти бемӯхра ва 104 намуди чонварони мӯҳрадорро дар бар мегирад. Зери рохбарии Абдусаломов солҳои 1958 – 62 Экспедитсияи зоологии Зарафшон ташкил карда шуд, ки дар таҳқиқи олами хайвоноти води саҳми назаррас гузошт. Сахми Абдусаломов дар кори васеъ намудани ареали холгул низ арзанда аст. Соли 1961 бо ташаббуси ӯ аз мамнӯъгоҳи «Полвонтуғай» ба мамнӯъгоҳи «Ромит» 12 cap оху бурданд, ки феълан саршумори онҳо хеле афзудааст.
Абдусаломов исбот кард, ки холгул дар баландиҳои 1100 – 2300 метр аз сатҳи баҳр низ метавонад зиндагӣ кунад. Як силсила тадқикоти Абдусаломов ба парваришу зиёд намудани кубро ва гурза дар шароити ғайритабиӣ бахшида шудаанд. Натиҷаҳои тадкикот барои истеҳсоли заҳри ин морҳо заминаи мусоид фарохам меорад. Абдусаломов асосгузори орнитологиям авиатсионӣ дар Точикистон мебошад. Бо тавсияи ӯ дар фурудгоҳҳои байналхалкии Душанбе ва Хуҷанд умури орнитологӣ ташкил карда шудааст, ки бархӯрди парандагонро бо тайёрахо пешгирӣ мекунад. Абдусаломов муаллифи 350 асари илмӣ, аз ҷумла 7 монография аст. Дар бисёр конференсияҳои байналмилалӣ (Гаага, Париж, Мюнхен ва ғайра) иштирок ва маърӯза намудааст. Зери роҳбарии ӯ 2 нафар рисолаи докторӣ ва 16 нафар рисолаи номзади илмро ҳимоя кардаанд. Бо ордени Шараф (дарачаи I) ва медалҳо сарфароз гаштааст.
Основание: Птицы долины озера Ранг-Куль на Памире, Душанбе, 1961; Птицы горного Зеравшана. Душанбе.,1964; Фауна Таджикской Советской Социалистичкеской Республики. Птицы, том 19, часть I – 3, Душанбе. 1971 – 73 – 77. А. Саидов.
