Налбандян Микаэл Лазаревич (02.11. 1829, Нахҷувон, қисми ш.— 31. 03.1866, шаҳри Камишин, вилояти Волгоград), нависанда, файласуф, демократӣ револютсионӣ, сотсиалисти утописти арман. Солҳои 1855—1858 дар факултети тиббии Университети Москва таҳсил намудааст. Налбандян ходими журнали прогрессивии армании «Юсисапайл» (Фарҷи Шимолӣ) буд. Солҳои дар хориҷа буданаш бо А. И. Гертсев, Н. П. Огарёв, М. А. Бакунин алоқа барқарор намуда, дар муборизаи озодихоҳонаи умумирусӣ фаъолона иштирок кардааст. Налбандян зарурати мустаҳкам кардани дӯстии халқҳои арману русро тарғиб намудааст.
Налбандян маълумоти энсиклопедӣ дошт ва масъалаҳои фалсафа, иқтисоди сиёсӣ, педагогика ва забоншиносиро тадқиқ мекард. Фалсафаи Налбадян дар инкишофи афкори ҷамъиятии арман марҳилаи муҳим буд. Ӯ пайравӣ материализми антропологии Л. Фейербах ва Н. Г. Чернишевский буд, табиатшиносиро ҳамаҷиҳата тарғибу ташвиқ мекард. Дар соҳаи эстетика реализм ва ақидаи демократщои револютсионни русро тарафдорӣ кардааст. Ақидаҳои Налбандян яке аз манбаъҳои инкишофи маданияти прогрессивии асри 19 арман буд. Налбандян асосгузори реализми танқидӣ дар адабиёти арман мебошад. Ӯ барои ҷорӣ намудани забони нави адабии арманӣ (ашхарабар) мубориза бурдааст. Дар эҷодиёти нависандагони муосири арман анъанаҳои ӯ давом доранд.
Ас.: Избр. философские и общеетвенно-политические произведения, М., 1954; Стихотворения, М., 1967.
Ад.: X а ч а т р я и А. В., Мировоззрение М. Л. Налбандяна, «Уч. зан. МГПИ им. В. И. Ленина», 1962, М 171; Даронян С.. М. Налбандян, М., 1963.